آشنایی با استان همدان
سفر > ایرانگردی- همشهری آنلاین:
استان همدان با مساحتی بیش از 19 هزار کیلومتر متر مربع در غرب ایران قرار گرفته است
استان همدان از شمال به زنجان، از جنوب به لرستان، از شرق به استان مرکزی و از غرب به کرمانشاه و بخشی از استان کردستان محدود می شود. همدان منطقه‌ای کوهستانی است و کوه الوند با 3 هزار 574 متر ارتفاع از مهمترین ارتفاعات این منطقه به حساب می‌آید.
استان همدان از نعمت رودخانه و چشمه سارهای فراوان بهره مند می باشد که مهمترین آنها رودخانه گاماسیاب نام دارد که یکی از بلندترین رودخانه های کشور محسوب می گردد که از دره های جنوبی کوه الوند و سراب گاماسیاب سرچشمه گرفته و تا باتلاقهای هورالعظیم در استان خوزستان پیش می رود.
دسن
پرونده‌ها:
more انقلاب اسلامی ایران / قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران / امام خمینی (ره) / حضرت آیت‌الله خامنه‌ای / شورای عالی انقلاب فرهنگی / مجلس خبرگان رهبرى / مجمع تشخیص مصلحت نظام / شورای نگهبان / مجلس شورای اسلامی / قوه قضائیه ایران / استان‌های ایران / وزارتخانه‌های ایران / ایران هسته‌ای / کابینه دهم / دانشگاه‌های ایران / پارک‌های علم و فناوری ایران/ روزهای ملی و جهانی در تقویم ایران / شورای عالی انقلاب فرهنگی /
استان همدان
more دریاها و دریاچه‌های ایران / خلیج فارس / جزایر ایرانی خلیج فارس / تنگه هرمز / رودخانه‌های ایران / کوههای ایران / کویرهای ایران / پارک‌های ملی ایران / آبشارهای ایران / جنگل‌های ایران / غار‌های ایران / تالاب‌های ایران / قنات‌های ایران / آبگرم‌های ایران /
more آثار تاریخی ایران / جاذبه‌های گردشگری ایران / نقاط دیدنی ایران / نخستین‌های ایران / روستاهای ایران / سوغاتی‌های چهارگوشه ایران / غذاهای سنتی و محلی چهارگوشه ایران /
more
خانه‌های قدیمی و تاریخی ایران / باغهای گردشگری ایران / قلعه‌های ایران / پل‌های ایران / بقعه‌های ایران / کاروانسراهای ایران / آتشکده‌های ایران / برج‌های تاریخی ایران / بازارهای قدیمی ایران / گنبدها ایران / موزه‌های ایران / مساجد ایران / کلیساهای تاریخی ایران / تپه‌های باستانی ایران / مناره و میل‌های ایران / آرامگاه‌های ایران / آب‌انبارهای ایران / ارگ‌های تاریخی / کبوترخانه / حمام‌های قدیمی / آبگرم‌های ایران /
more بازار همدان / روش تهیه آش اماج - غذای محلی استان همدان / روستای ورکانه - همدان / قلعه اربابی یا مهری خانم - همدان / گنبد علویان - همدان / آبشار گنجنامه / کتیبه‌های گنجنامه / غار علیصدر / بقعه استر و مردخای / شیر سنگی - همدان /
more
جاذبه‌های گردشگری ملایر / مسجد عاشورا - ملایر / تپه گونسپان یا پاتپه - ملایر / بازار قدیمی ملایر / محوطه تاریخی نوشیجان - ملایر / خانه تاریخی لطفعلیان - ملایر / خانه قدیمی منصوری - ملایر / برج آرامگاه بابا حسین - ملایر / شهر پنهان یا زیرزمینی سامن - ملایر /
دسن
استان همدان دارای زمستانهای سرد و پر برف و تابستانهای معتدل می باشد. و شهرهای بزرگ آن عبارتند از: همدان، ملایر، نهاوند، تویسرکان، کبودرآهنگ، اسدآباد، بهار، سامن، سرکان، قروه در جزین، لالجین و مریانج. شهر پر جاذبه و دیدنی، تاریخی و توریستی همدان قدمتی بیش از 3 هزار سال دارد و هرودت مورخ معروف یونانی مبنای این شهر را به دیااکو، نخستین شهریار ماد نسبت می‌دهد.
در آن زمان همدان را به نام هگمتانه(محل اجتماع) و سپس اکباتان می‌نامیدند. در سال 550 ق. م این شهر به دست کوروش، پادشاه هخامنشی به تصرف در آمد و در دوران هخامنشی، اسکندر، اشکانیان و ساسانیان از شهر همدان به عنوان پایتخت تابستانی استفاده می کردند.
در دهه دوم هجرت و پس از فتح نهاوند، مردم استان به دین مبین اسلام تشرف پیدا کردند.
همدان از نظر محصولات کشاورزی به ویژه گندم ,چغندرقند، سیب زمینی، سیر وهمچنین میوه هایی که در باغهای دامنه الوند تولید می شود و همچنین از نظر دامپروری شهرت داشته و از نظر صنایع دستی به ویژه از نظر صنایع چرمسازی، قالیبافی و گلیم بافی و به ویژه با توجه به وجود شهر لالجین به عنوان قطب سفالسازی و سرامیک کشور محسوب می شود.
در حال حاضر استان همدان به دلیل داشتن مراکز تاریخی و دیدنی به عنوان پنجمین شهر فرهنگی و توریستی کشور شناخته شده و از نظر علمی نیز با وجود مراکز دانشگاهی بوعلی سینا، آزاد اسلامی، پیام نور و پزشکی و غیره به عنوان یکی از قطب‌های دانشگاهی کشور شناخته شده است.
از جمله اماکن تاریخی مهم کتیبه های گنجنامه، تپه های تاریخی هگمتانه و مصلی، آرامگاه های ابن سینا و باباطاهر، گنبد علویان، برج قربان، مجسمه شیر سنگی، آرامگاه استرومردخای و غیره می توان نام برد. از مناظر بدیع و طبیعی و دیدنی نیز می توان از غار زیبای علیصدر، آبشار گنجنامه، باغهای مصفای دامنه الوند به ویژه دره عباس آباد و دره مراد بیگ,تپه عباس آباد، سد اکباتان و پارک مردم می توان سخن به میان آوررد.
از آنجا که همدان شهر علم و ایمان بوده و به عنوان دارالمومنین شهرت دارد دارای مشاهیر و علمای بزرگی است که از جمله می توان از آیت الله شوندی، معصومی همدانی، بهاری، نجفی، تالهی و خوانساری عندلیب زاده و از جمله علمایی که در قید حیات هستند از حضرت آیت الله نوری همدانی، صابری همدانی و موسوی همدانی نام برد، دانشمندانی همچون ابن سینا، شاعرانی همچون باباطاهر، محتشم کاشانی، شیخ فخرالدین عراقی، میرزاده عشقی، عارف قزوینی، مفتون همدانی، غبار و غمام همدانی و مشاهیری همچون عین القضات همدانی در این شهر رشد و نمو کرده‌اند عالمان شهیدی همچون شهید محراب حضرت آیت الله مدنی مدتی طولانی از زندگانی خود را در این شهر سکونت داشته و یا همچون شهید مفتح و شهید قدوسی در این استان تولد یافته و رشد و نمو یافته‌اند.
از زیارتگاههای فراوان آن می توان از امامزاده عبدالله، امامزاده کوه، امامزاده یحیی و امامزاده حسین را نام برد. از ویژگی‌های این شهر زیبا نقشه شهر می‌باشد که توسط مهندسان آلمانی طراحی شده و به نقشه شعاعی معروف است که شش خیابان اصلی بطور موازی به میدان اصلی شهر وصل شده و بلوارها بصورت رینگ‌های اول و دوم آنها را منقطع کرده که در نوع خودکم نظیر است و در ابتدای هر خیابان اصلی دو گنبد نقره‌ای رنگ به تعداد 12 گنبد بنام هر امام معصوم(ع) تعبیه شده است که نشانگر مذهبی بودن و شیعی بودن این شهر از دیرباز می باشد.
حیات وحش و شکارگاه‌ها
سراسر استان همدان به دلیل مرتفع و کوهستانی بودن از زیستگاههای انواع حیات وحش بزرگ و کوچک محسوب می‌شود که وحوشی از قبیل : کل، بز، قوچ، میش، روباه، راسو، خرسِ قهوه ای، کبکِ معمولی و انواع دیگر پرندگان را در خود جای داده است. زیستگاههای حیات وحش استان چه در ارتفاعات و چه در جلگه و حواشی تالاب جزو مناطق حفاظت شده اند و شکار در آنها کلا ممنوع است.
شهر همدان
بنای شهر همدان را به دیا آکو پادشاه ماد ها که در حدود 700 سال قبل از میلاد مسیح زندگی می کرده نسبت می‌دهند.
هرودت در کتابی گفته است که پادشاه ماد این محل را که اکباتان و هگمتانه نامیده می شد به پایتختی برگزید. گویا در کتیبه تیکلات پالاسر اول(پادشاه آشور) که مربوط به یازده قرن قبل از میلاد است نام آنادانا یا همدانا نوشته شده است. کلمه هگمتانه که یک کلمه ایرانی است به معنی محل اجتماع و کلمه عیلامی هل مته نه به معنی سرزمین مادها است.
شهر همدان در زمان فرمانروایی بخت النصر (بنوکد نصَّر) ویران شد و بعدها در زمان داریوش بزرگ و بدستور وی مرمت گردید. در زمان اشکانیان، که تیسفون پایتخت کشور ایران بود همدان اقامتگاه تابستانی شاهان اشکانی گردید و بعد از آنها ساسانیان نیز قصر های تابستانی خود را در این منطقه بنا نهادند خرابه های باروی قلعه اشکانی بر فراز تپه مصلی و مجسمه شیر سنگی متعلق به یکی از دروازه های همدان از آثار دوره ساسانیان است.
در سال 23 هجری قمری که جنگ نهاوند روی داد همدان به تصرف اعراب درآمد و از آن زمان به بعد گاهی کانون آبادی و ثروت و گاهی هم درگیر غارت و چپاول و فقر و تنگدستی بوده است. همدان در زمان 319 هجری قمری و در دوران حکومت دیلمیان لطمات فراوانی دید. در قرن ششم هجری سلجوقیان مرکز خود را از بغداد به این شهر منتقل کردند و مدت پنجاه سال این شهر پایتخت سلجوقیان بود. و در این زمان در حمله وحشیانه مغول ها این شهر به ویرانه ای مبدل شد.
بایدوخان مغول پس از تاج گذاری در این شهر آن را باز پیرایی و باز سازی نمود. اما این شهر همواره مورد تاخت و تاز و هجوم امرا و سلاطین بود و این بار نوبت سلسله تیموریان بود که این شهر را ویران نمایند. در زمان سلسله صفویه این شهر از نعمت آبادانی بهره مند شد.
پس از انقراض سلسله صفویه این شهر به تصرف احمد شاه عثمانی در آمد که پس از شش سال توسط نادر شاه افشار باز پس گرفته شد. البته این شهر بعد از این هم بارها مورد تاخت و تاز و تسلط اقوام مختلف قرار گرفته تا اینکه در تاریخ 1145 هجری قمری کاملا به ایران الحاق گردید. شهر همدان به علت قرار گرفتن در مسیر راه های اصلی منطقه غرب ایران درقرن های اخیر همواره از نظر بازرگانی مورد توجه بوده است. همچنین این شهر در مسیر جاده ابریشم قرارداشته است.
مراکز دیدنی
کاخ هگمتانه، آرامگاه‌بوعلی، آرامگاه‌باباطاهر، آرامگاه استر، گنبدعلویان، قبراسکندر، آرامگاه عارف، عین‌القضات، برخ قربان، خانه شهبازیان، شیر سنگی، عمارت باغ نظر، سرای قلمدانی، تلسکوپ همدان، میدان امام، قلعه دختر، تپه هگمتانه، تپه پیسا، تپه مصلی، تپه حاج عنایت، حمام امیرافخم، پل شکسته، کاروانسرای گلشن، پل جهان آباد، کتیبه گنج نامه، مقبره استرومردخای، کلیسای پروتستان
جاذبه‌های طبیعی
پیست اسکی، آبشارگنجنامه، رودخانه قره چای، غار هیزج، غار بگلیجه، غار قلعه جوق، غارآق قایا، غار قوری قلعه، دره زینا، دوزخ دره، دریاچه پشت سداکباتان، مسجدجامع همدان، مسجد علویان، مسجد شورین، مسجد هگمتانه، امامزاده خضر، امامزاده هود، امامزاده محسن، امامزاده حسین، امامزاده علی، امامزاده عبدالله، امامزاده یحیی، امامزاده محمد، امامزاده ضیاءآباد، مقبره استرومردخای، کلیسای پروتستان، کلیسای رافائیل
اسد آباد
اسدآباد از دوران و روزگاران بسیار قدیم آباد بوده و احتمالا همان آدراپانا است که ایسیدوروس خاراکسی جغرافی‌دان یونانی که در حدود سده اول پیش از میلاد می‌زیسته از آن نام برده است. در فاصله سد فرنگی اسدآباد بنای عظیمی از دوره ساسانیان بوده است که اعراب آن را مطبخ کسری می خواندند. به گمان عده ای زادگاه سیدجمال‌الدین اسدآبادی این شهر می باشد.
این شهر در فاصله 305 کیلومتری جنوب غربی تهران و 36 کیلومتری غرب همدان و به ارتفاع 1595 متر از سطح دریا می باشد و بر سر راه همدان به کرمانشاه در پای جنوبی گردنه اسدآباد قرار گرفته است. شهرستان اسد آباد در گستره ای به مساحت 1195 کیلومتر مربع، 1/6 درصد از وسعت استان را تشکیل می دهد.
این شهرستان بر اساس تقسیمات کشوری سال 1377 دارای یک نقطه شهری و یک بخش و شش دهستان به نامهای چهار دولی، سید جمال‌الدین، دربندرود، پیرسلیمان، جلگه و . . می باشد. شهرستان اسدآباد از شمال به شهرستان قروه در استان کرمانشاه از شمال خاوری و خاور به شهرستان بهار از جنوب خاوری به شهر تویسرکان، از جنوب به شهرستان نهاوند، و از غرب به شهرستانهای کرمانشاه و سنقر محدود است.
پیرامون شهرستان اسدآباد را کوههای نسبتاٌ مرتفعی فرا گرفته که بلندترین آنها کوهستان الوند غربی به ارتفاع 2939 متر و کوه المو قولاخ به ارتفاع 2946 متر است ناحیه مرکزی شهرستان مزبور را دشت همواری فرا گرفته که بوسیله رودخانه قره چای زه کشی می‌گردد.
از نظر اقلیمی دارای آب و هوای نیمه سرد بوده میانگین بارندگی در طی دوره پنج ساله معادل 5/403 میلیمتر می‌باشد. متوسط درجه حرارت سالانه طی همین دوره 8/10 درجه سانتیگراد بوده است. بر اساس آخرین نتایج سر شماری جمعیت این شهرستان 110077 نفر بوده است که 6/6 درصد جمعیت استان را تشکیل داده است.
مراکز دیدنی
آب انبارشاه عباس، یادبود سید جمال، حمام گلستان، کتیبه آقاجان بلاغی، سنگ نوشته مسجدجامع، تالاب پیرسلیمان، مسجدسلطانی
بهار
شهرستان بهار در شمال غرب همدان واقع شده و از شمال به شهرستان کبودر آهنگ از شرق به همدان. از جنوب به شهرستانهای همدان و تویسرکان و از غرب به اسد آباد و قروه کردستان محدود می‌گردد.
شهرستان بهار با مساحت1329 کیلو متر مربع شامل سه شهر بهار. لالجین و صالح آباد به مرکزیت شهرستان بهار. 72 آبادی و 5 دهستان و دو بخش مرکزی و لالجین است و بر اساس سرشماری سال 1375 دارای 127635 نفر جمعیت بوده است(38 درصد درشهرو62 درصد در روستا) بخش کشاورزی به دلیل منابع عظیم آ ب زیر زمینی حاصلخیزی خاک و هموار بودن زمین این دشت نقش عمده ای دارد.
اشتغال در صنایع دستی در شهر لالجین چشمگیر است. زبان عموم مردم فارسی و ترکی است و عده قلیلی نیز به لری و کردی تکلم می کنند. دین اسلام و مذهب شیعه است. مراتع بین دره ای جنوب این شهرستان از دیر باز سبب جذب بخشی از دامداران و عشایر کوچ رو از استان‌های لرستان و کرمانشاهان بوده است.
بررسی های باستان شناسی استقرار اقوامی را از هزاره چهارم قبل از میلاد در دوران پیش از تاریخ و دوران تاریخی بویژه مادها در محوطه های باستانی این سرزمین را نشان داده است. در متون تاریخی دوران اسلامی سخن از مرکزیت بهاربه میان آمده است. در متون اوایل قرن پنجم و ششم هجری شهر بهار با نامهای. چمن. قلعه بهار. مرغزار قراتکین یاد شده است. از دوره صفویه شاهد حضور طایفه قراگوزلوها در منطقه هستیم که اراضی بهار را بین خود به صورت اربابی تقسیم کرده بودند. یکی از مراکز دیدنی این شهر لالجین می‌باشد.
تویسرکان
شهر قدیمی رود آور دارای سه قصبه توی وسرکان و شکان بود. این شهر پس از حمله مغول اهمیت خود را از دست داد و مردم آن به قصبه توی روی آوردند و به تدریج آنجا را آباد کردند. تویسرکان فعلی که از ترکیب دو کلمه توی وسرکان ساخته شده است همان قصبه توی قدیمی است.
قصبه شکان در اثر زلزله خراب شد ولی سرکان به فاصله 10 کیلومتری شمال عرب تویسرکان هنوز پا بر جاست و اکنون یکی از شهرهای تویسرکان است. البته ماخذ معتبری که نشان دهد دقیقا“ از چه تاریخی نام توی به تویسرکان تبدیل شده در دست نیست وعلت آنکه این تغییر نام را مقارن دوره صفویه می دانند آنست که کتبی در مورد این دوره موجود است که مولفین و مصنفین آنها شهرت تویسرکانی دارند.
موقعیت جغرافیایی تویسرکان
شهرستان تویسرکان از شمال به شهرستانهای همدان و اسدآباد و قسمت کمی هم به شهرستان بهار از مشرق به ملایر از مغرب به کنگاور واز جنوب به شهرستان نهاوند محدود می باشد. بلند ترین نقطه این شهرستان قله الوند با ارتفاع 3574 متر است که فصل مشترک این شهرستان و شهرستان همدان است و پست ترین نقطه آن نیز روستای کارخانه با ارتفاع 1555 متر می باشد و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 1784 متر است.
این شهرستان به دلیل کوهستانی یودن و مرتفع بودن دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است و رودخانه های مهم آن قلقل رود، کرزان رود، سرکان رود و همچنین سرابی هستند، که مازاد آب آنها پس از آبیاری زمین های کشاورزی مسیر خود به رودخانه گاماسیاب می ریزد. شهرستان تویسرکان با مساحت 1556 کیلو متر مربع از 3 شهر تویسرکان، سرکان، فرسفج و 2 بخش: مرکزی و قلقل رود و 7 دهستان و 111 روستا تشکیل شده و طبق سرشماری سال 1375 دارای 118954 نفر جمعیت و تراکم نسبی 74/4 نفر در هر کیلومتر مربع است. دین و مذهب مردم آن.
اسلام و شیعه جعفری است و زبان آنان فارسی است ولی تعدادی از روستاهای مجاور به استان کرمانشاه و شهرستان نهاوند و ملایر، به کردی، لری و به طور محدود به ترکی نیز صحبت می کنند.
مراکز دیدنی
آرامگاه آرتیمانی، آرامگاه حبقوق، مدرسه‌شیخ‌علیخانی، خانه مسعودی، قلعه اشتران، پل فرسفج، کاروانسرای شاه عباس، دره گزند سرابی، دره سرکان، دره آرتیمان، درخت‌دوهزار ساله، مسجدشیخ علیخان زنگنه، مسجد جامع، بقعه زید ابن علی، بقعه حبقوق نبی
رزن
شهرستان رزن در دشتی هموار با زمین‌های حاصلخیز و مناظر طبیعی در مسیر جاده اصلی همدان به تهران و در 81 کیلو متری شمال همدان قرار گرفته است. این شهرستان با مساحتی در حدود 2729 کیلو متر مربع از سه شهر رزن. قروه درجزین و دمق و 3 بخش مرکزی، سردرود و قروه در جزین و نیز 7 دهستان و 130 روستای دارای سکنه تشکیل شده است که جمعا" دارای 123790 نفر جعمیت می باشند و اکثرا" به ترکی سخن می گویند ولی زبان فارسی نیز دربین آنها رایج است.
رزن در سال 1368 از بخش به شهر و از سال 1373 به شهرستان ارتقاء یافته و در آن فرمانداری مستقر شده است. این شهرستان از ناحیه شمال و شمال غربی به استان قزوین. از جنوب به شهرستان همدان. از مشرق به استان مرکزی و از مغرب به شهرستان کبودر آهنگ محدود می باشد. در شمال شرقی این شهرستان رشته کوه خرقان قرار گرفته که بلندترین نقطه آن در محدوده شهرستان رزن دارای ارتفاع 2630 متر از سطح دریاست.
